Chương trình “Quản lý sức khỏe cây trồng tổng hợp (IPHM)” trong phát triển cà phê bền vững tại Đắk Lắk

Theo thống kê sơ bộ, diện tích cà phê Đắk Lắk năm 2022 chiếm hơn 32% tổng diện tích đất nông nghiệp của tỉnh và chiếm gần 31% tổng diện tích cà phê cả nước (212.650/710.660ha). Sản lượng cà phê nhân chiếm đến 30% tổng sản lượng cà phê nhân của cả nước (Báo cáo tại Hội thảo xây dựng chuỗi ngành hàng cà phê Việt Nam chất lượng cao, gắn với tăng trưởng xanh và phát triển bền vững). Theo đó cà phê vẫn được xác định là cây trồng chủ lực, mang lại giá trị kinh tế ngành trồng trọt cao nhất trong cơ cấu sản xuất nông nghiệp của tỉnh Đắk Lắk. Sau 2 năm bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh covid-19, ngành nông nghiệp đã bắt đầu vực dậy, đặc biệt là nông nghiệp trồng trọt, trong đó có cà phê. Hơn lúc nào hết, giai đoạn này cần triển khai đẩy mạnh ứng dụng chương trình “Quản lý sức khỏe cây trồng tổng hợp (IPHM)” trong phát triển cà phê tại Đắk Lắk.

Qua trao đổi với một quản lý công ty cà phê lớn tại Đắk Lắk, được biết, chất lượng sản phẩm cà phê hiện nay là điều quan tâm hàng đầu để đáp ứng nhu cầu của khách hàng trong và nước. Điều đó, đồng nghĩa với việc phát triển sản xuất cà phê phải gia tăng giá trị một cách bền vững, hay nói cách khác là phát triển cà phê phải gắn với bảo tồn tài nguyên và an sinh xã hội.

Nói rõ hơn về “Quản lý sức khỏe cây trồng tổng hợp – IPHM”, theo tiến sĩ Hồ Văn Chiến, nguyên Giám đốc Trung tâm BVTV phía Nam: Đây là một hệ thống quản lý cây trồng mà các biện pháp tác động dựa trên nền tảng môi trường cụ thể (đất, nước, thời tiết, sinh vật gây hại, sinh vật có ích, …) nhằm phát huy yếu tố nội tại của cây, gia tăng đa dạng sinh học trong vườn, giảm thiểu những tác động gây bất lợi cho cà phê, ngăn chặn sự bùng phát của sinh vật gây hại, đồng thời nâng cao được giá trị sản phẩm cà phê, bảo vệ môi trường sinh thái.

Tại Đắk Lắk, IPHM là chương trình tương đối mới, tuy nhiên nguyên tắc của IPHM cũng dựa trên nguyên tắc của IPM (quản lý dịch hại tổng hợp) đã được triển khai tại địa phương từ thập niên 90 đến nay. Chỉ khác là quan tâm hơn về nền tảng cơ bản của đất sản xuất, hệ sinh thái xung quanh, tính đa dạng của các loài sinh vật và khuyến khích vận dụng vòng dinh dưỡng. Song song với đó là đầu tư thông minh và nông dân phải chuyên nghiệp, có trách nhiệm.

Việc tăng cường ứng dụng IPHM trong sản xuất cà phê là giải pháp tốt nhất để giải quyết vấn đề đất bị thoái hóa, cằn cỗi, thiếu dinh dưỡng bằng cách trả lại chất hữu cơ cho đất cải thiện độ phì đất, phục vụ cho phát triển cà phê, góp phần tái sinh lại nền nông nghiệp.

Cán  bộ Khuyến nông tập huấn cho bà con về kiến thức sử dụng phân bón

Vừa qua, khi trao đổi với nhiều hộ bà con nông dân sản xuất cà phê tại các xã Ea Mroh, Quảng Hiệp, Cư M‘gar… của huyện Cư M‘gar, tỉnh Đắk Lắk nhân lúc Công ty Sucden Coffee chủ trì, phối hợp Trung tâm phát triển cộng đồng (CDC) tổ chức lớp tập huấn đào tạo giảng viên ToT và ToF, hầu hết bà con cho biết nhiều năm qua không sử dụng phân hữu cơ để bón cho cà phê, đặc biệt là diện tích cà phê của bà con dân tộc thiểu số. Xuất phát từ nhiều nguyên nhân như thiếu kiến thức, thiếu kinh phí đầu tư, giá phân bón cao, giá sản phẩm bấp bênh, đầu ra không ổn định, …. Một số hộ có sử dụng phân hữu cơ thì lượng phân cũng rất ít, bà con chưa hiểu về hệ sinh thái vườn cà phê cùng với mối quan hệ tương hỗ trong đa dạng sinh học, năng suất cà phê ngày càng giảm nhiều, chưa kể những vấn đề ảnh hưởng xấu đến chất lượng sản phẩm, tài nguyên và an sinh xã hội liên quan.

Xác định tầm quan trọng của chương trình IPHM đối với phát triển sản xuất nông nghiệp bền vững, thông qua hoạt động kiểm soát hóa chất nông nghiệp (giảm lượng phân bón vô cơ và thuốc BVTV), tăng cường bón phân hữu cơ, phân sinh học; tăng tỷ lệ cây trồng xen, cây che bóng, cây phân tán theo qui trình, quản lý thảm phủ đất, tăng tỷ lệ tưới từ nguồn nước mặt hiệu quả. Cùng với hoạt động tăng cường liên kêt sản xuất giữa nông dân với doanh nghiệp để gia tăng thu nhập cho nông dân, tháng 11/2022 tại Đắk Lắk, Cục Bảo vệ thực vật đã tổ chức lớp tập huấn đào tạo giảng viên nguồn IPHM (từ giảng viên IPM nâng cao) cho 30 cán bộ kỹ thuật của các tỉnh miền Trung và phía Nam, riêng tỉnh Đắk Lắk có 10 giảng viên IPHM được đào tạo trong đợt này. Được biết, đây là chương trình tập trung đào tạo nâng cao năng lực cho giảng viên nòng cốt của quốc gia thực hiện chiến lược và kế hoạch hành động về quản lý sức khỏe cây trồng tổng hợp (QĐ số 3592QĐ/BNN-BVTV ngày 23/9/2022 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), làm cơ sở nhân rộng chương trình IPHM trong phát triển nông nghiệp trồng trọt, đặc biệt là cây trồng chủ lực (cà phê). Qua đó củng cố và phát triển thương hiệu cà phê của Đắk Lắk nói riêng và Việt Nam nói chung, giảm sự lo lắng của người sản xuất cà phê về đầu ra sản phẩm.

Lớp tập huấn đào tạo giảng viên nguồn IPHM

Để tăng cường đẩy mạnh triển khai ứng dụng chương trình “Quản lý sức khỏe cây trồng tổng hợp (IPHM)” trong phát triển cà phê bền vững tại Đắk Lắk, trước hết cần tăng cường đào tạo phát triển nguồn nhân lực IPHM của Đắk Lắk thông qua các cơ quan chuyên môn có liên quan như trồng trọt và bảo vệ thực vật, khuyến nông, cán bộ nông nghiệp cơ sở, kể cả cộng tác viên khuyến nông thôn buôn. Tập huấn chuyển giao chương trình IPHM, xây dựng và nhân rộng các mô hình IPHM trong sản xuất cà phê để làm cơ sở nhân rộng IPHM trong thực tế sản xuất, bảo quản, chế biến và tiêu thụ sản phẩm cà phê theo chuỗi giá trị. Tuyên truyền và phổ biến rộng rãi kết quả và kinh nghiệm ứng dụng IPHM tới cộng đồng sản xuất và tiêu dùng sản phẩm cà phê./.

Cẩm Lai

Trạm Khuyến nông TP. Buôn Ma Thuột