Khác với phương pháp canh tác thổ canh hay thủy canh, trồng rau sạch bằng phương pháp khí canh không sử dụng đất và nước trồng trọt. Cây sẽ được trồng trong môi trường không khí, được cung cấp đầy đủ nước và các chất dinh dưỡng. Biện pháp phun sương giúp cây phát triển khỏe mạnh và cho sản phẩm theo ý muốn.

Vườn rau của anh Toàn được bố trí rất ngăn nắp, khang trang và đẹp mắt

Phương pháp trồng rau khí canh không sử dụng đất, nước để trồng rau, mà sử dụng chất dinh dưỡng và nước trong dạng bụi phun sương, phun trực tiếp vào gốc rễ nuôi cây trồng. Phương pháp này có ưu điểm là không cần diện tích đất rộng, rất phù hợp với không gian đô thị hẹp, thậm chí có thể trồng rau trên các tầng cao. Đặc biệt phương pháp này cho ra sản phẩm rau có chất lượng tốt, ít bị sâu bệnh và bảo đảm an toàn vệ sinh môi trường. Do có rất nhiều ưu điểm so với cách trồng rau truyền thống, mô hình trồng rau khí canh đầu tiên tại huyện Buôn Đôn, tỉnh Đắk Lắk của anh Trần Văn Toàn tại xã Ea Nuôl đang là giải pháp mà nhiều người dân lựa chọn.

Với đức tính cần cù, chịu khó, ham học hỏi, dám nghĩ, dám làm, dám đổi mới, sáng tạo, khi tiếp nhận thông tin và tìm hiểu, nghiên cứu về  phương pháp trồng rau mới này anh Trần Văn Toàn nhận thấy ngay tính ưu việt, hiệu quả của nó. Đầu năm 2024, anh  Toàn bàn với gia đình và quyết định xây dựng thử nghiệm mô hình trồng rau bằng phương pháp khí canh. Vườn rau khí canh của anh Toàn được xây dựng trên diện tích khoảng 60 mét vuông, bao gồm phần diện tích đặt hệ thống điều khiển tưới và 21 trụ trồng rau (gồm có 3 hàng trụ với khoảng cách: hàng cách hàng: 1,2 mét; trụ cách trụ: 1,2 mét), trụ cao 2,2 mét, mỗi trụ có 55 hốc trồng giá thể, tương ứng với 55 khóm hoặc cây rau . Bên cạnh việc được thiết kế gọn gàng, vệ sinh môi trường tốt, khu vườn còn được trình bày rất đẹp mắt theo kiểu vườn sinh thái. Đây cũng là một trong những yếu tố thu hút khách hàng. Các loại rau được trồng trên mỗi hốc trụ, bao gồm rau cải, xà lách và rau thơm các loại… lên rất xanh tốt.

Vườn rau của anh Toàn sinh trưởng phát triển tốt

Qua trao đổi, anh Toàn cho biết, vườn rau khí canh của anh hoạt động theo công nghệ tuần hoàn. Theo đó nước chứa sẵn trong các bồn lớn sẽ được bơm lên hệ thống tưới tiêu, qua các miệng ống gắn đều đặn trên các trụ rau. Mỗi lần phun sương được thực hiện trong vòng từ 2 đến 3 phút sau mỗi lần phun sương sẽ ngưng phun 2 đến 3 phút sau đó tiếp tục phun sương, tạo ra một lớp sương giàu chất dinh dưỡng, tưới trực tiếp lên rễ cây, đảm bảo cây trồng có đủ  dinh dưỡng và không khí cần thiết cho sự phát triển. Quá trình cho mỗi lứa rau phát triển đến khi thu hoạch là khoảng gần một tháng. Thu hoạch xong, gia đình anh sẽ vệ sinh sạch sẽ các trụ bơm nước và hốc đựng cây và phơi nắng trong 3-5 ngày, bảo đảm tiêu diệt hết mầm bệnh cùng các loại vi khuẩn có hại cho cây trồng. Sau đó mới tiếp tục trồng lứa rau mới. Theo tính toán của anh Toàn, hiện tại khu vườn có 21 trụ rau, mỗi trụ cho năng suất từ 5-7kg sản phẩm/ mỗi lứa.  

Từ khi xây dựng mô hình đến nay, gia đình anh Toàn đã thu hoạch và bán được nhiều lứa rau, tuy nhiên không thể đủ cung cấp cho nhu cầu thị trường. Bởi nhiều người dân trong vùng đã trực tiếp đến tận nơi, tiếp cận và tìm hiểu quy trình sản xuất rau khí canh, mua sản phẩm rau các loại về dùng thử và đều có nhận xét: rau khí canh rất sạch, bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm, lại có vị thơm ngon hơn hẳn các loại rau trồng theo phương pháp thông thường khác. Do đó nhu cầu sử dụng rau khí canh đang ngày càng cao.

Phấn khởi với kết quả thực tế thu được, anh Toàn đang có kế hoạch phát triển và nhân rộng mô hình tại địa phương, với mục tiêu cung cấp đủ rau sạch cho người dùng.

Mô hình trồng rau khí canh của gia đình anh Toàn đang là điểm thu hút đông đảo người dân đến tham quan, tìm hiểu. Hàng ngày luôn có rất nhiều các hộ gia đình đến đây để được trải nghiệm, quay phim chụp ảnh lưu niệm. Nhiều người tỏ ra rất thích thú khi được tự tay lựa chọn và thu hái rau trên các giá trồng. Ngoài ra, nhiều hộ dân muốn học hỏi kinh nghiệm trồng rau khí canh, anh Toàn luôn nhiệt tình tiếp đón và sẵn sàng truyền thụ chia sẻ kinh nghiệm của mình cho mọi người, nhằm lan tỏa và nhân rộng mô hình trồng rau khí canh trên địa bàn huyện nhà và cả những vùng lân cận vì có hiệu quả kinh tế, vừa góp phần hướng đến nền nông nghiệp xanh.

Cấu trúc cơ bản, phương thức hoạt động của mô hình trồng rau khí canh

Cấu trúc cơ bản của mô hình trồng rau khí canh bao gồm: 

Giá đỡ: Bộ phận này có tác dụng cố định rễ cây khi ở dưới kệ và thường được khoan cố định tại một bề mặt nào đó.

Hệ thống cung cấp dinh dưỡng: Bộ phận này có chức năng cung cấp nguồn dinh dưỡng để nuôi cây trồng. Hệ thống bao gồm đầu phun sương chất dinh dưỡng, ống dẫn, bình chứa và máy bơm. 

Hệ thống cảm biến: Bộ phận này giúp người trồng nhận biết được ánh sáng, độ ẩm, nhiệt độ và siêu âm mức nước phù hợp. 

Bình chứa để đựng dung dịch dinh dưỡng cho cây; Đài phun nước; Vòi phun nước; Ống phân phối nước từ máy bơm hồ chứa sang buồng trồng.

Phương thức hoạt động

Với mô hình khí canh, rễ cây sẽ lơ lửng trong không khí, được cấp chất dinh dưỡng và nước bằng cách phun sương, đồng thời không khí xung quanh luôn được giữ ẩm. Phương thức hoạt động cơ bản của hệ thống khí canh này đó là phun trực tiếp một lớp màn sương mỏng, giàu dinh dưỡng lên bộ phận rễ cây hoặc củ. Quá trình phun sương thường được thực hiện trong vòng vài phút, đảm bảo cây trồng vừa có đủ thức ăn, vừa có đủ nước uống và luôn có không khí để hô hấp. 

Thái Bảo