Đắk Lắk: Chủ động thức ăn thô xanh cho trâu bò vào mùa khô

Năm 2020, dịch bệnh Covid-19, Dịch tả lợn châu phi, cúm giá cầm… đã xảy ra có nhiều diễn biến phức tạp ảnh hưởng rất lớn đến nền kinh tế làm cho ngành chăn nuôi gặp nhiều khó khăn. Vì vậy, việc tổ chức sản xuất phát triển kinh tế nông nghiệp thì chăn nuôi trâu bò được xem là lựa chọn là phù hợp và ít rủi ro nhất trong giai đoạn hiện nay. Chăn nuôi trâu bò đang chuyển dịch từ nông hộ sang quy mô gia trại và trang trại trở thành hoạt động đem lại nguồn thu nhập chính đem lại hiệu quả cao cho người dân. Tuy nhiên, để phát triển chăn nuôi đại gia súc cần phải đảm bảo và duy trì được nguồn thức ăn đặc biệt là thức ăn thô xanh.

Trồng thức ăn xanh đảm bảo năng suất chất lượng

Hiện nay, chăn nuôi trâu bò trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk đang phát triển mạnh, tuy nhiên, chủ yếu là chăn nuôi nhỏ lẻ trong nông hộ, tận dụng lao động phụ, nhàn rỗi và tập quán chăn nuôi chủ yếu chăn thả tự do, phụ thuộc vào đồng cỏ tự nhiên và một phần phụ phẩm nông nghiệp nhưng chưa đáp ứng được nhu cầu về thức ăn xanh cho trâu, bò. Mặt khác, bà con trồng cỏ chăn nuôi theo hướng quảng canh, chưa đầu tư phù hợp nên năng suất chất xanh thu được thấp, chưa đáp ứng đủ thức ăn thô xanh cho chăn nuôi số lượng trâu, bò lớn, đặc biệt thiếu thức ăn về mùa khô hạn. Giá cả nông sản tăng cao, người nông dân dành đất cho việc trồng cây hàng năm như: cà phê, bắp, cây ăn quả... diện tích cỏ tự nhiên gần như không còn, quỹ đất để trồng cỏ rất ít gây khó khăn trong việc phát triển chăn nuôi đại gia súc. Song song với đó, tâm lý và tập quán của bà con chăn nuôi vẫn thường cho rằng cây cỏ không cần phải chăm sóc kỹ lưỡng, dễ sống nên không quan tâm đến năng suất chất lượng; đa số bà con đang dùng các giống cỏ chưa đảm bảo năng suất, chất lượng hay giống cỏ đang sử dụng đã bị thoái hóa.

Năm 2020, Trung tâm Khuyến nông – Giống cây trồng vật nuôi và thủy sản Đắk Lắk triển khai mô hình “Phát triển đồng cỏ chăn nuôi bò” trên địa bàn huyện Ea Kar và Krông Pắk có quy mô 04 ha với 13 hộ tham gia nhằm phát huy lợi thế địa phương về điều kiện tự nhiên, nhân lực và nâng cao hiệu quả kinh tế trong chăn nuôi trâu bò.

Mục tiêu của mô hình là giúp bà con nắm bắt được các tiến bộ khoa học kỹ thuật trong việc trồng và chăm sóc cây cỏ để cho năng suất cao nhằm cung cấp đầy đủ thức ăn xanh cho trâu, bò theo nhu cầu và mang tính quyết định cho việc phát triển chăn nuôi trâu, bò theo hướng bền vững, sản xuất hàng hóa.

Theo anh Vũ Văn Công (thôn 10 – xã Krong Buk – huyện Krông Pắk) phấn khởi tâm sự: “Trước đây, gia đình tôi nuôi bò nhưng không có cỏ nên gia đình tôi thường hay chăn thả bò, cắt cỏ ở bờ ruộng nhưng từ khi được nhà nước hỗ trợ mô hình phát triển đồng cỏ, tôi thấy giống cỏ này phát triển rất tốt, dễ trồng thích hợp với điều kiện tự nhiên, bò ăn rất ngon miệng, chúng tôi không cần phải đi chăn thả ở bên ngoài hay đi cắt cỏ ruộng nữa mà vẫn chủ động được cỏ cho bò ăn hàng ngày. Những hộ nào trong vùng nếu có nhu cầu giống cỏ tốt có thể liên hệ với gia đình tôi để lấy giống về trồng.”

Triển khai mô hình phát triển đồng cỏ chăn nuôi bò tại huyện Ea Kar

Mô hình triển khai đã tổ chức triển khai rất tốt, chọn được những hộ có đam mê phát triển chăn nuôi trên địa bàn. Cán bộ khuyến nông thường xuyên hướng dẫn bà con trồng và chăm sóc đồng cỏ theo đúng kỹ thuật nên cỏ sinh trưởng phát triển tốt, đạt năng suất cao, năng suất trung bình 399 tấn/ha/năm. Thông qua mô hình bà con nông dân đã nắm bắt được các kỹ thuật, ghi chép nhật ký, cách sử dụng cỏ cho gia súc ăn đảm bảo chất lượng từ đó áp dụng vào thực tiễn sản xuất của hộ gia đình cũng như phát triển chăn nuôi tại địa phương từ đó góp phần tăng thu nhập, nâng cao đời sống cho người dân.

Bà con đã chủ động nguồn thức ăn xanh chăm sóc đàn bò của gia đình

Ông Nguyễn Văn Hợp (Phó trưởng Trạm Khuyến nông huyện Krong Pắk) cho biết: “Từ mô hình này, bà con chủ động được nguồn thức ăn cho bò vào mùa khô để bò sinh trưởng phát triển tốt. Phát triển được đồng cỏ đảm bảo thức ăn xanh cho trâu bò tạo vùng chăn nuôi đại phát triển góp phần xây dựng kinh tế địa phương vững mạnh trong công cuộc tái cơ cấu ngành nông nghiệp”.

Chế biến và bảo quản thức ăn xanh

Hiện nay, Đắk Lắk đang bắt đầu bước vào mùa khô nên chăn nuôi gia súc thường gặp khó khăn trong việc tìm kiếm thức ăn xanh đảm bảo chất lượng, bà con chủ động nguồn thức ăn thô xanh cho trâu bò bằng cách dự trữ và bảo quản thức ăn xanh. Mục đích của việc chế biến thức ăn xanh là cải thiện thành phần dinh dưỡng, tăng lượng ăn vào, tăng khả năng tiêu hóa hấp thu, giảm ảnh hưởng của độc tố (đặc biệt là thức ăn họ đậu), dự trữ được nguồn thức ăn cho gia súc khắc phục tính thời vụ đảm bảo đáp ứng đủ và đều thức ăn cho gia súc quanh năm góp phần tăng lợi nhuận cho người chăn nuôi.

* Phương pháp làm khô: Là phương pháp truyền thống để chế biến dự trữ thức ăn sử dụng nhiệt năng để làm thoát hơi nước giảm độ ẩm của thức ăn thấp (10-13%) kìm hãm sự hoạt động của các enzym trong tế bào thực vật và sự phân hủy của vi sinh vật. Phương pháp này rẻ tiền, thuận lợi cho việc vận chuyển cũng như nghiền nhỏ và dễ dàng phối chế. Nếu làm khô bằng năng lượng mặt trời thì phụ thuộc vào thời tiết, mặt khác dưới tác động của nhiệt độ thì các chất dinh dưỡng bị tổn thất lớn, giảm tỷ lệ tiêu hóa các chất hữu cơ. Nếu làm khô bằng phương pháp sấy thì giá thành cao, khó thực hiện ở quy mô sản xuất lớn.

Kiểm tra rơm phơi khô sau khi cuộn để dự trữ

* Phương pháp ủ chua thức ăn xanh: Là quá trình lên men trong điều kiện yếm khí để ức chế các hoạt động của vi khuẩn nhờ đó thức ăn được bảo quản không hư hỏng. Thức ăn ủ chua ngoài cung cấp năng lượng còn cung cấp cho gia súc các vitamin và khoáng chất. Vấn đề ủ chua là cần thiết để dự trữ thức ăn thô xanh để điều hòa lượng thức ăn trong các mùa vụ, thời tiết bất lợi. Phương pháp này có giá thành rẻ không đòi hỏi nhiều thiết bị tốn kém, ít hao hụt chất dinh dưỡng, dễ áp dụng, nâng cao tỷ lệ tiêu hóa thức ăn. Vì vậy kỹ thuật ủ chua thức ăn phải thực hiện đúng kỹ thuật để không bị hư hỏng, bà con cần chú ý: Nguyên liệu ủ chua phải được thái nhỏ và khô ráo. Sau đó cho lần lượt vào hố ủ theo từng lớp dày 15 -20 cm rồi dùng chân nén chặt, đó là một trong những yếu tố quyết định đến chất lượng thức ăn ủ.

                                Nghiền cỏ trước khi ủ                                        

Túi ủ cỏ sau khi hoàn thiện

Kiểm tra cỏ sau khi ủ

Sau khi hố ủ đã đầy cần buộc chặt miệng túi. Sau khi ủ 2 tháng có thể sử dụng thức ăn ủ chua cho gia súc nhưng cần lưu ý sau khi lấy thức ăn ủ cần phải che đậy kín để bảo quản thức ăn trong hố ủ. Thức ăn ủ chua có chất lượng tốt thường có màu vàng nâu, không bị thối nhũn, có mùi thơm đặc trưng của axit lactic. Nếu thức ăn ủ chua có màu sẫm đen, nhũn nát có mùi khó chịu của axit butyric… tức là chất lượng thức ăn ủ kém.

Vì vậy, thực hiện canh tác, thu hoạch, bảo quản dự trữ hữu hiệu các  nguồn thức ăn xanh cho gia súc thì bà con nông dân cần phải biết quản lý và sử dụng đúng cách sẽ là nhân tố quyết định đến hiệu quả chăn nuôi.

                                                                                                                                        Cao Phúc